غفران و رحمه، دو دختر بزرگتر الفت متأثر از افراطی‌های تونس و آموزه‌های رادیکال آن‌ها، ابتدا تغییر ظاهر داده و بعد این منجر به تغییر رفتار دختران شد تا جایی که آشکارا به اجرای حدود و احکام خودساخته‌ی‌شان دست زدند و پس از چندی، از پی هم برای پیوستن به صفوف داعش، یا به قول خودشان دولت اسلامی، دیگر به خانه باز نگشتند. خیلی زود عکس آن‌ها در رسانه‌ها منتشر شد در حالی که به همسری جنگجویان تندروی داعش درآمده و سر از اردوگاه‌های آموزشی در سوریه درآورده بودند. جایی که اولین نوه‌ی الفت نیز با یک پدر داعشی به دنیا آمد!
ساختار مستند «چهار دختر» را می‌توان در دسته‌ی مستندهای هیبریدی قرار داد. بازسازی‌هایی که بن هنیه بااستفاده از بازیگران حرفه‌ای، از جمله صبری هندی و مجد مستوره انجام داده، میزانسن‌های سینمایی و حساب شده، قاب‌های هنرمندانه که گاهی به قاب عکاس‌های حرفه‌ای پهلو می‌زند، بازی‌های آگاهانه با رنگ و نور و از همه مهمتر نوع تعامل بین فضای مصاحبه، مستند و بازسازی‌ها، همه و همه باعث شده تا ما با اثری تکان‌دهنده مواجه بشویم که، بخواهیم یا نه، ما را با خود ببرد و قصه‌ی پر غصه‌اش را برایمان بگوید.
بن هنیه که کارگردان مستند باشد خود در مصاحبه‌ای گفته است که قصد قضاوت در مورد رفتارهای الفت ندارد و بیشتر خواسته موقعیت را تشریح کند و امکان درک و تحلیل آن چیزی که زمینه‌ساز رفتار دخترها شده است را بوجود آورد، چه قصدش این بوده یا نه، مخاطب قطعاً الفت را مسئول می‌داند، چه اینکه دو دختر کوچکترش و هم صبری هندی که نقش الفت را در سکانس‌های بازسازی بازی می‌کند در بسیاری از دیالوگ‌هایشان او را مسئول می‌دانند و سعی بر سرزنشش دارند.
جالب اینکه بدانیم در دام افتادن غفران و رحمه به سبب سیاست جامعه‌ی باز در تونس پس از سال 2000 و جنبش‌های دموکراسی‌خواهانه‌ای بود که در نتیجه‌ی آن همه، از جمله تندروها و افراطیون توانستند آزادانه به نشر عقایدشان بپردازند و آن دو دختر هم در یکی از همین جلسات پند و موعظه افراطی در دام عقاید رادیکال افتادند.
به زعم نگارنده اما این افراط سویه‌ی دیگری هم در تفریط دارد، تفریطی که حالا گریبان دو دختر دیگر را گرفته و این از دید همه عادی است. آنچه دشوارتر از همه به نظر می‌رسد پرهیز از سختگیری نیست، بلکه رسیدن به تعادل است، که مولای پرهیزکاران فرمود: « خیر الأمور اوسطها»، میانه نگه دارید که از همه بهتر است.
مستند «چهار دختر» قصد دارد تا با پرنگ کردن مسئله‌ی خواهران شیخاوی، دولت تونس را نسبت به شهروندانش مسئول کند. الفت از حاکمان تونس می‌خواهد تا هر طور که شده دخترانش را از لیبی به کشورش بازگردانند تا در آنجا محاکمه شوند. لااقل فاطمه، یعنی نوه‌اش، که هیچ نقش و تقصیری در ماجرا نداشته را به او بسپارند تا در زندان بزرگ نشود و بتواند زندگی عادی داشته باشد. الفت می‌خواهد به فاطمه یاد بدهد که درست را از غلط تمیز بدهد اما می‌گوید این بار دیگر به دخترک اجازه خواهد داد تا خودش راه زندگی‌اش را انتخاب کند. به قول الفت: «گذشته‌ش که تیره و تار بوده، فقط خدا می‌دونه که در آینده چی در انتظارشه»
مستند بلند «چهار دختر» که در نسخه‌ی عربی و فرانسوی خود «دختران الفت» نام دارد، در جشنواره‌های بسیاری نامزد جوایزی شده که از آن میان برای نمونه برنده‌ی جوایزی از جشنواره‌ی کن، برنده‌ی جایزه‌ی بهترین فیلم مستند در جشنواره‌ی سزار و نامزدی بهترین فیلم مستند بلند در اسکار سال 2024 را در کارنامه دارد. این فیلم با توجه به نوع نگاه خاصی که به مسئله‌ی زنان و شخصیت‌پردازی الفت و دخترانش دارد رقیب اصلی مستند "۲۰ روز در ماریوپل" بود که این رقابت را به این رقیب اکراینی واگذار کرد.
*احسان مفیدی‌کیا
